Zijn jullie programma’s wel effectief in een ander werelddeel? Onze cultuur is compleet anders dan die van jullie in Europa”, vraagt een van mijn Chinese klanten. Ik knik. Het is niet de eerste keer dat ik deze vraag krijg voorgelegd.
Ik werk met regelmaat in de VS, Singapore, China en Australië om management development programma’s te begeleiden. Ik heb daar te maken met grote cultuurverschillen. Niet alleen tussen mij en de groep, maar ook tussen groepen mensen.
De verschillen zijn makkelijk aan te wijzen, maar uit ervaring weet ik dat deze verschillen ook vaak leiden tot (wederzijds) onbegrip of zelfs tot een conflict. Hoe maken wij onze programma’s dan effectief?
Universele behoeften
Het antwoord is eigenlijk vrij simpel: ik focus op de overeenkomsten, op onze universele behoeften die wij hebben als mens. Alle mensen uit verschillende werelddelen waarmee ik tot nu toe heb samengewerkt, hebben twee fundamentele behoeften gemeen.
Ze hebben de wens om iets te bereiken. Ze willen bijvoorbeeld doelen behalen, iets bijdragen of iets achter laten. En ze hebben de wens om ergens bij te horen. Wij mensen maken deel uit van een groter geheel, zoals een groep vrienden, familie, een organisatie, een geloof of een andere groepering.
Deze twee fundamentele behoeften kennen ook een schaduwzijde, namelijk: angst. Mensen hebben angst om te falen, zijn bang voor het tegenovergestelde of vrezen te worden afgewezen. Zowel deze wensen als deze angsten beïnvloeden ons gedrag.
Seek first to understand
Voordat ik word toegelaten tot dit diepere niveau van wensen en angsten, zal ik eerst het vertrouwen moeten winnen van de groep. Dat doe ik door me in te leven in de context van de situatie. ‘Seek first to understand then to be understood.
Als deelnemers doorhebben dat ik hun situatie begrijp, probeer ik ‘door de verschillen heen te kijken’ en vestig ik mijn aandacht op wat ‘we’ gemeen hebben. Daar ligt namelijk ruimte om de samenwerking te verbeteren, effectiever leiding te geven of efficiënter te communiceren.
Verbaas je niet, verwonder je
Een belangrijk onderdeel van het programma is dat ik mijn deelnemers niet opleg wat ze moeten doen, ik reik het hen aan. De ontvankelijkheid van de ontvanger hangt vervolgens af van mijn bereidheid om hen te begrijpen en mijn vaardigheid om de boodschap daarop te laten aansluiten.
Ik hoor u denken: Moeten de verschillen dan helemaal niet benoemd worden? Natuurlijk is het ook belangrijk om aandacht te hebben voor de verschillen. Maar de ervaring heeft mij geleerd dat verschillen eenvoudiger te overkomen zijn, als ik in mijn training uitga van het principe dat gedrag voortkomt uit bovenstaande fundamentele wensen en angsten.
In welk werelddeel we ook aan de slag gaan: onze fundamentele wensen en angsten zijn gelijk. Omarm de culturele verschillen, verbaas je niet, maar verwonder je!
